Δεν είχε όμως απ' την αρχή την τιμή ν' αποτελεί τον πρώτο μήνα του χρόνου. Είναι γνωστό πως οι Αρχαίοι Έλληνες είχαν σαν Πρωτοχρονιά την 21η Ιουνίου και οι Ρωμαίοι την 1η Μαρτίου. Η τελευταία μάλιστα είχε διατηρηθεί να γιορτάζεται και από τους Έλληνες της Ανδριανουπόλεως, πριν τους διώξουν οι Τούρκοι από την Ανατολική Θράκη.
Η πρώτη Ιανουαρίου καθιερώθηκε σαν πρωτοχρονιά από τους Ρωμαίους το 153 π.Χ.. Την ημέρα αυτή μάλιστα συνήθιζαν να εκλέγουν τους ανώτατους άρχοντες, τους ύπατους και με την ευκαιρία επιδίδονταν σε τελετές και θορυβώδεις διασκεδάσεις.
Από αυτούς την πήραν αργότερα οι Βυζαντινοί και την καθιέρωσαν (περί το 1000 μ.Χ.). Τον Ιανουάριο ο λαός τον λέει με πολλά ονόματα, που τα περισσότερα αναφέρονται στις ιδιότητές του.
Όπως π.χ. "Μεσοχείμωνας" γιατί είναι μεσαίος από τους τρεις μήνες του χειμώνα. "Κρυαρώτης, γιατί κάνει πολύ κρύο. Άλλες ονομασίες είναι "Κλαδευτής", γιατί το μήνα αυτό κλαδεύουν.
Ακόμα τον Ιανουάριο τον ονομάζουν μεγάλο μήνα, ή Μεγαλομήνα, επειδή έχει 31 μέρες και οι νύχτες του είναι μεγάλες.
Στην αρχαία εποχή, στη μέση του σημερινού μας Γενάρη άρχιζε ο ιερός μήνας της Ήρας, ο Γαμηλιών. Η Ήρα, εκτός από βασίλισσα τ' ουρανού και των Θεών, ήταν προστάτιδα του γάμου και της οικογένειας. Γι' αυτό τον μήνα αυτό οι αρχαίοι έκαναν τους πιο πολλούς γάμους, απ' όπου πήρε και το όνομά του. Συνήθιζαν δε κάθε χρόνο, στις 27 του Γαμιλίωνα με την Πανσέληνο, να κάνουν θυσίες και εισφορές, που τις έλεγαν "Γαμήλιες".
-Γενάρη μήνα κλάδευε, φεγγάρι μην ξετάζει.
-Κότα, πίτα το Γενάρη, κόκορα τον Αλωνάρη".
-Κόψε ξύλο το Γενάρη και μη καρτερείς φεγγάρι.
-Όποιος θε να βαμπακώσει, τον Γενάρη θε ν' οργώσει.
-Χιόνι πέφτει το Γενάρη, χαρές θαν' τον αλωνάρη.
- Του Γενάρη το φεγγάρι ήλιος της ημέρας μοιάζει.
- Γενάρη πίνουν το κρασί, το Θεριστή το ξύδι.
- Ο Γενάρης δε γεννά μήτε αυγά μήτε πουλιά, μόνο κρύο και νερά.
- Γενάρη μήνα κλάδευε, φεγγάρι μην κοιτάζεις.